6. Trillingen en schokken

Achtergrond
Mechanische trillingen zijn periodiek herhaalde omkeringen van de bewegingsrichting, zeg maar bewegingen van bepaalde punten ten opzichte van een evenwichtsstand na verstoring van het evenwicht. Trillingen worden volledig beschreven door hun richting (x-, y- en z-component), frequentie (Hz) en intensiteit: amplitude of uitwijking (m) / snelheid (m/s) / effectieve versnelling (m/s²). De effectieve versnelling (root mean square of RMS) wordt uitgerekend door de positieve en negatieve versnellingswaarden te kwadrateren, op te tellen, en de wortel te nemen uit hun som. Ook het karakter van de trilling is belangrijk: 

  • harmonisch: regelmatig met vaste frequentie en amplitude (komen in de praktijk weinig voor)
  • stochastisch: onregelmatig, onvoorspelbaar met pieken en dalen (komen veel voor); kortdurende trillingen met hoge intensiteit noemen we schokken

De trilling vormt pas een risico voor de mens wanneer er contact is tussen het menselijk lichaam en het trillende voorwerp. De belasting van de mens ten gevolge van trillingen wordt ook door enkele zaken gekenmerkt:

  • plaats van contact tussen voorwerp en lichaam: handgereedschap kan leiden tot hand-arm trillingen, een trillende stoel in een voertuig zal leiden tot trilling van het volledige lichaam
  • richting van de trilling: z-component is de lengterichting volgens de rug, x-component is de voor-achterrichting, y-component de dwarsrichting
  • frequentie en intensiteit: de gevoeligheid van het menselijk lichaam voor trillingen is afhankelijk van de frequentie; omdat het moeilijk is voor elke frequentie apart de intensiteit te bepalen, wordt een weegfilter toegepast om de intensiteit in de drie richtingen in één getal te kunnen uitdrukken.
  • piekfactor: grootste versnelling gedeeld door de RMS
  • blootstellingsduur: in uren per dag, dagen per jaar, jaren,...

Trillingsbelasting ten gevolge van lichaamstrillingen kan leiden tot vermoeidheid, chronische rugklachten, wagen- of zeeziekte,... Hand-armtrillingen kunnen beschadiging van zenuwen en bloedvaten (witte vinger syndroom) in de handen veroorzaken en schade aan botten, pezen en gewrichten ter hoogte van de hand, de pols en de elleboog.
 
Wetgeving 

Normering

  • ISO 8041:2005 Reactie van de mens op trillingen - Meetapparatuur
  • ISO 2631-1:1997 Mechanische trillingen en schokken - Beoordeling van de invloed van trillingen op het menselijk lichaam - Deel 1: Algemene eisen beoordeling van blootstelling aan lichaamstrillingen: algemeen
  • ISO 2631-2:1997 Mechanische trillingen en schokken - Beoordeling van de invloed van trillingen op het menselijk lichaam - Deel 2: Voortdurende en door schok veroorzaakte trillingen in gebouwen (1 tot 80 Hz)
  • NEN EN 14253:2003 Mechanische trillingen - Meting en berekening van blootstelling aan beroepsmatige totale lichaamstrillingen met betrekking tot de gezondheid - Praktische leidraad 
  • NBN EN ISO 5349-1:2001 Mechanische trillingen - Meting en beoordeling van blootstelling van het menselijk lichaam aan handarmtrillingen - Deel 1: Algemene eisen (ISO 5349-1:2001)
  • NBN EN ISO 5349-2:2001 Mechanische trillingen - Meting en beoordeling van blootstelling van het menselijk lichaam aan hand-armtrillingen - Deel 2 : Praktische leidraad voor meting op de werkplek (ISO 5349-2:2001)
  • meer info op http://www.nbn.be

Documentatie

Tools

Websites